گوهرتراشی فرآیند تبدیل سنگ‌های خام به اشکال ظریف و جواهرات با ارزش است. این هنر شامل برش، تراش، صیقل و پرداخت سنگ‌ها و جلا سنگ ها به‌گونه‌ای است که جلوه و زیبایی آن‌ها نمایان شود. انواع مختلفی از گوهرتراشی وجود دارد، از جمله تراش‌های مختلفی که به‌طور خاص برای الماس‌ها، یاقوت‌ها، زمردها،عقیق و دیگر سنگ‌های قیمتی استفاده می‌شود. هدف نهایی در گوهرتراشی، استخراج بیشترین زیبایی و درخشندگی از سنگ است.
گوهرتراشی یا جواهرسازی، هنر و علمی است که در آن سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی به اشکال مختلف بریده، تراشیده و صیقل داده می‌شوند تا به جواهراتی زیبا و باارزش تبدیل شوند. این فرایند از یک‌سو به لحاظ فنی و از سوی دیگر به لحاظ هنری نیازمند دقت، مهارت و تخصص بالاست. گوهرتراشی به فرآیندهای مختلفی تقسیم می‌شود که هرکدام تاثیر زیادی بر ظاهر نهایی سنگ دارند.

مراحل اصلی گوهرتراشی:

۱.انتخاب سنگ خام: اولین مرحله در گوهرتراشی، انتخاب سنگ خام است. این سنگ‌ها معمولاً از معادن استخراج شده و از نظر وزن، رنگ و کیفیت در انتخاب اولیه اهمیت دارند. سنگ‌های خام معمولاً دارای ناخالصی‌ها و شکستگی‌هایی هستند که باید هنگام تراش به‌دقت در نظر گرفته شوند.
۲.برش اولیه (Cutting): در این مرحله، سنگ به اشکال اولیه (معمولاً مکعب یا بیضی) بریده می‌شود. این مرحله در حقیقت آغاز تراش است و به طراح کمک می‌کند تا به بهترین شکل ممکن از سنگ استفاده کند.
۳.تراش و شکل‌دهی (Faceting): در این مرحله، سنگ با استفاده از دستگاه‌های خاص تراشیده می‌شود تا به شکل دلخواه تبدیل شود. این تراش‌ها می‌توانند به‌صورت سطوح تخت، چندگانه یا گرد باشد. این مرحله در انواع مختلف سنگ‌ها متفاوت است. به عنوان مثال، تراش الماس به‌طور خاص نیازمند دقت فراوان است.
۴.صیقل دادن (Polishing): پس از برش و تراش، سطح سنگ‌ها صیقل داده می‌شود تا درخشش و شفافیت بیشتری پیدا کند. این مرحله به‌ویژه برای سنگ‌هایی مانند الماس اهمیت زیادی دارد تا بتوانند نور را به‌خوبی منعکس کنند و زیبایی آن‌ها به حداکثر برسد.
۵.بازرسی و ارزیابی: پس از اتمام مراحل تراش و صیقل، سنگ‌ها باید از نظر کیفیت، دقت تراش و بدون نقص بودن ارزیابی شوند. در این مرحله، هرگونه ایراد یا نقص جزئی می‌تواند ارزش سنگ را تحت‌تأثیر قرار دهد.

انواع تراش‌های رایج:

•تراش گرد (Round Brilliant): رایج‌ترین نوع تراش برای الماس‌ها، که در آن ۵۸ وجه تراشیده می‌شود تا نور را به‌خوبی انعکاس دهد.
•تراش اشک (Pear Cut): به شکل قطره‌ای، این نوع تراش برای الماس‌های بزرگ و سنگ‌های قیمتی دیگر مناسب است.
•تراش مربعی (Princess Cut): یک تراش مربعی یا مستطیلی است که به‌ویژه برای الماس‌ها محبوب است.
•تراش بیضی (Oval Cut): شکل بیضی که زیبایی خاصی دارد و می‌تواند سنگ‌ها را بزرگتر از آنچه که هستند نشان دهد.

ابزارهای گوهرتراشی:

گوهرتراشی به ابزارهای خاصی نیاز دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
•دستگاه‌های تراش: که برای برش و شکل‌دهی سنگ‌ها استفاده می‌شود.
•چرخ‌های صیقل‌دهنده: برای صیقل دادن و درخشان کردن سطح سنگ.
•میکروسکوپ و ابزار دقیق: برای بررسی جزئیات دقیق و بررسی کیفیت تراش.

اهمیت گوهرتراشی:

گوهرتراشی فقط به‌منظور زیبایی نیست بلکه کارکردهای دیگری نیز دارد. برای مثال:
•افزایش درخشندگی: تراش درست باعث می‌شود که سنگ‌ها نور را به‌خوبی بازتاب کنند و درخشندگی بیشتری داشته باشند.
•افزایش ارزش: یک تراش خوب می‌تواند به‌طور چشمگیری ارزش یک سنگ قیمتی را افزایش دهد. به همین دلیل است که گوهرتراشان ماهر و با تجربه بسیار مورد توجه هستند.
•دوران عمر بیشتر: با تراش و پرداخت صحیح، سنگ‌ها مقاوم‌تر و بادوام‌تر خواهند بود.